Wojewoda podsumowuje działania ws. dekomunizacji ulic w Wielkopolsce

Dziś na konferencji prasowej wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann podsumował dotychczasowe działania w sprawie ustawy dekomunizacyjnej. Zaprezentował 51 nowych nazw ulic w Wielkopolsce. W samym Poznaniu nazwy zmienią cztery ulice: 23 Lutego, Marcina Chwiałkowskiego, 9 maja i al. Braterstwa Broni.

- Fundamentalną kwestią, która nam przyświecała, to przywracanie pamięci i budowanie tożsamości o wydarzeniach i bohaterach z dziejów naszego kraju i Wielkopolski - rozpoczął konferencję prasową wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann. Zaprezentował najważniejsze informacje dotyczące prac nad zmianami nazw ulic. - Zweryfikowaliśmy prawie 30 tys. wszystkich nazw ulic w województwie, z czego do 140 mieliśmy wątpliwości. Obecnie sukcesywnie otrzymujemy opinie z Instytutu Pamięci Narodowej, na podstawie których dokonujemy zmian. Do 13 grudnia zarządzeniem zastępczym zostało zmienionych 51 nazw - tłumaczył wojewoda. Dodał także, że wziął pod uwagę propozycje składane w ramach konsultacji z samorządami, stowarzyszeniami czy osobami prywatnymi.

Zmiany w Poznaniu

W Poznaniu ulica 23 Lutego otrzymała nazwę por. Janiny Lewandowskiej, córki generała Józefa Dowbora-Muśnickiego, dowódcy Powstania Wielkopolskiego. Ukończyła gimnazjum w Poznaniu, była członkinią Aeroklubu Poznańskiego. Została zamordowana w kwietniu 1940 roku w Katyniu, a w 2007 roku pośmiertnie awansowana na porucznika. - Przywracamy pamięć o tych, którzy dziś w tej pamięci nie funkcjonują lub funkcjonują w sposób ograniczony - tłumaczył wojewoda. Z kolei ulica Marcina Chwiałkowskiego zmieni nazwę na Jana Spychalskiego, 9 Maja stanie się ulicą im. Stanisława Kasznicy, al. Braterstwa Broni zostanie przemianowana na ulicę im. gen. Stanisława Sosabowskiego.

Wielkopolska

Poza Poznaniem, aż 47 nazw zaprezentowanych na konferencji dotyczyło Wielkopolski. W Święciechowie Berlinga zastąpił gen. Anders, a w Czempiniu 24 Stycznia zostanie przemianowana na ks. Jerzego Popiełuszkę. W Kaliszu Kruczkowskiego zastąpił Ryszard Kukliński, a w Kościanie Gwardię Ludową płk Witold Pilecki. W Osiecznej datę styczniową zastąpi Leopold Okulicki, a w Złotowie kard. Stefan Wyszyński. - Dziś mamy możliwość zadośćuczynienia tym, którzy przez komunizm zostali odsunięci na boczny tor historii lub z niej usunięci. Dziś przywracamy o nich pamięć - dodał wojewoda. 

Materiał informacyjny dla mediów:

Wyciąg z opinii IPN:

OPINIA

Działając w imieniu Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu - w odpowiedzi na pismo z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) - na podstawie art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz. U. z 2016 r., poz. 744, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, wyrażam opinię, iż:

nazwa ulicy 23 lutego w miejscowości Poznań - jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) Wojewoda Wielkopolski zwrócił się do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o wydanie opinii czy nazwa ulicy 23 Lutego jest zgodna z art. 1 ust. 1 ustawy. Jak wynika z wniosku Wojewody nazwa ta obowiązywała w dniu 2 września 2017 r., a co za tym idzie organ nadzoru powziął wątpliwości co do jej zgodności z ustawą.

W ocenie Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wskazana nazwa symbolizuje komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy.

Na poparcie powyższego wskazuję, co następuje:

Dnia 23 lutego 1945 r. Armia Czerwona, przy współudziale przymusowo wykorzystanych w ataku obywateli polskich, zajęła Cytadelę - ostatni punkt niemieckiego oporu na terenie Poznania. Zgodnie z informacjami zawartymi w piśmie wojewody wielkopolskiego z dnia 18 września 2017 r. (znak: KN-I.4102.9.2017.21) nazwa ta jest interpretowana jako „nazwa ulicy nadana w I rocznicę oswobodzenia miasta”. W propagandowej praktyce władz komunistycznych, wydarzenie to było celebrowane - niezgodnie z faktami historycznymi - jako „dzień wyzwolenia” Poznania oraz powód do wyrażania wdzięczności społeczeństwa wobec Armii Czerwonej. Cywilni obywatele zmuszeni do udziału w ataku na Cytadelę zasługują na różne formy upamiętnienia, w sposób jednoznaczny uwzględniające rzeczywisty przebieg wydarzeń i sposób przeprowadzenia szturmu. Funkcję utrwalania pamięci wykorzystanych do szturmu Polaków spełnia m.in. nazwa alei Cytadelowców. Trudno za taką uznawać nazwę ulicy 23 Lutego, która jednoznacznie łączy się z gloryfikacją Armii Czerwonej. Zajęcie Poznania przez Armię Czerwoną i utworzenie tam władz komunistycznych było jedynie fragmentem dziejowego doświadczenia Polski.

Po roku 1944 zajmowanie ziem polskich przez Armię Czerwoną rozpoczęło nowy okres zniewolenia Polski. Wbrew nadziejom wielu Polaków oczekujących odbudowy wolnego kraju po likwidacji okupacji niemieckiej, Armia Czerwona stała się siłą, która zapewniła ochronę dla realizacji przez ZSRS polityki agresji wobec Rzeczypospolitej Polskiej. W jej wyniku nastąpiła ponowna aneksja niemal połowy terytorium RP do ZSRS, zniewolenie całej reszty kraju i budowa w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie.

Obecność Armii Czerwonej w Polsce po roku 1944 uniemożliwiła odbudowę niepodległego Państwa Polskiego. Zajęcie ziem polskich przez Armię Czerwoną zapoczątkowało zarazem nowy okres martyrologii narodu polskiego, zaznaczony setkami tysięcy pomordowanych, więzionych i wysyłanych do obozów koncentracyjnych na terenie Polski i ZSRR.

Według art. 1 ust. 1 ustawy nazwy […] urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Nadto zgodnie z wykładnią językową „symbolizować” oznacza przedstawiać coś pod postacią symbolu; być symbolem czegoś. Z kolei „propagować” to szerzyć, upowszechniać idee, hasła, myśli (zob. Słownik Języka Polskiego, oprac. E. Sobol, Warszawa 2005, s. 761, 979).   

W świetle powyższego - nazwa ulicy 23 Lutego (1945 r.) jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy.

Mając przytoczoną argumentację na uwadze, wydano opinię jak na wstępie.